compulsive

Naar aanleiding van de film As good as it gets, die gister weer eens op de televisie werd vertoond, moest ik denken aan mensen die ik intiem heb gekend met deze stoornis.
De stoornis waar ik het over heb, is obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis.

In de amerikaanse film wordt Jack Nicholson afgeschilderd als een nare menshatende man. Al moet ik altijd erg lachen om zijn gedragingen, ergens ben ik ook geirriteerd.
Want de mensen die ik ken met deze stoornis, hebben een zachte inborst en zijn erg gevoelig voor andermans leed.
Het is waar dat zij dat niet altijd laten zien. Hun dwangmatigheid, die al hun tijd en energie opslokt laat dat vaak niet toe. Ze zijn, afgezien van de uren dat ze in dromenland verkeren, voortdurend in de weer om hun gevoel van veiligheid te waarborgen.
Mensen die hier niet aan lijden, weten en accepteren dat je niet altijd alles in de hand hebt. Maar voor deze mensen is elke minimale afwijking van het gewone patroon een ware geestelijke en emotionele marteling.
Ze verkeren dan ook in een voortdurende staat van overspanning. Ze hebben namelijk nooit vrij...blijven zich elke wakkere seconde pijnlijk bewust van hun directe omgeving.

Omdat deze omgeving buiten de deur en bijvoorbeeld op de werkvloer onmogelijk onder controle te houden is, vanwege weerspannigheid van collega's, kennissen en vrienden, trekken de meesten zich uiteindelijk meer en meer terug in de betrekkelijke veiligheid van hun woning.
Maar ook in de eigen woning kan de stress hoog oplopen als men samenleeft met een partner. De partner is namelijk een Ander. En die Ander doet maar wat hij wil, heeft zijn eigen ritme, zijn eigen behoeftes.
Wil het samenleven met die Ander uiterlijk soepel verlopen, dan zal de Ander gestuurd moeten worden, tot dat hij zo geconditioneerd is, dat hij geen gevaar meer oplevert voor zijn ingebeelde veiligheid.

Dit zijn uiterste benauwde relaties. Degene met de dwangmatigheidsstoornis wordt bevestigd in zijn irreeele behoeftes, terwijl de partner als het ware oplost in zijn schaduw.

Ik vind het jammer dat Cuba Gooding jr. niet als hoofdpersoon wordt vermeld.
Want juist hij, dwingt Jack Nicholson uit zijn beperkte fysieke en emotionele wereldje te stappen en zijn horizon te verbreden. Hij doet dat door hem de verantwoordelijkheid te geven voor het hondje van de buurman.
De obsessieve-compulsieve stoornis leidt er namelijk toe dat men extreem egoistisch en egocentrisch wordt. En de verantwoordelijkheid voor een huisdier, die niet zoals een partner ingezet kan worden voor zijn stoornis, kan die egocentrische ban enigszins opheffen.

In de film is het dan ook goed te zien, dat hij, door het hondje, gedwongen wordt zijn dagelijkse routine te doorbreken. Wat niet duidelijk wordt in de film, is dat een hond of kat ook nog eens buitengewoon onvoorspelbaar in hun gedragingen zijn, zodat je soms moet handelen tegen de eisen van je dwangmatigheid in.

In onze vorige flat woonde een duitse jongeman met een vergelijkbaar gedrag. Er heerste veel onbegrip en men meed de jongen, omdat men hem vreemd vond. Omdat hij bij mij in de gang woonde, wist ik dat hij erg vriendelijk was, maar het moeilijk vond om spontaan naar buiten te treden.
En zo wordt er tegen de meeste mensen met deze stoornis aangekeken en dat is jammer. Want zij vereenzamen en hun dwangmatigheid wordt daardoor enkel erger.

Een gemiste kans is daarom in mijn ogen ook As soon as it gets, waarin iemand met deze stoornis op een onsympathieke wijze wordt weergegeven.

En dat is op zijn minst jammer.